Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazası;
Halk arasında Free Shop adı ile genelde sigara ve alkollü içecek satılan yerler olarak bilinen Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazalarına neden bu adın verildiğini anlamak için öncelikle; "Gümrük Hattı" ve "Gümrük Hattı Dışı" ne demek? bunu bilmemiz gerek.

GÜMRÜK HATTI NEDİR?

 Gümrük Hattı; Gümrük kapılarından geçilerek aşılan kara, su ,hava sınırı dır.

Bu sınırlarda Gümrük Muhafaza veya polis kontrolünden sonra girilmiş olan alana da Gümrük Hattı Dışı denir.

 

Örnek: Kara hudut kapıları, Yurt dışından yolcu getiren veya götüren uçakların veya gemilerin yolcularının gümrük işlemlerinin yapıldığı hava alanları, limanlar.

 Gümrük Hattı ve Gümrük Hattı Dışı'nı bu şekilde kısaca açıkladıktan sonra; Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazası nedir? Nasıl açılır? Nasıl İşletilir? Bu  mağazaların uyması zorunluolduğu kanunve yönetmelikler nelerdir? Çalışanların uyması gereken önemli kurallar nelerdir? Bunlara değinelim.

GÜMRÜK HATTI DIŞI EŞYA SATIŞ MAĞAZASI (FREE SHOP) NEDİR?

 

Gümrük hattı dışı olarak belirlenmiş olan alanlarda açılan, Türkiye’ye gelen veya Türkiye’den giden yolcular ile transit yolculara, yabancı devletlerin veya uluslararası kuruluşların Türkiye’deki temsilciliklerine ve mensuplarına, yabancı ülkelere sefer yapan gemi ve uçaklara, yat limanlarına, gelip giden veya kışlayan yat ve tekne sahiplerine ve yabancı basın yayın organlarının yabancı uyruklu mensuplarına gümrüksüz olarak eşya satışı yapan ve özel antrepo sayılan mağazalardır. (Özel Antrepolar, yalnız antrepo işleticisine ait eşyanın konulması amacıyla kurulan; Gümrük antrepolarıdır.)

 

 

GÜMRÜK HATTI DIŞI EŞYA SATIŞ MAĞAZLARI AÇILMASI VE İŞLETİLMESİ

 

Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazalarının açılması ve işletilmesi hususları 13 EKİM 2006 tarihli 26316 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan GÜMRÜK HATTI DIŞI EŞYA SATIŞ MAĞAZALARI YÖNETMELİĞİ ile belirlenmiştir.

Açma izninin kimlere verilebileceği (GHDESM Yön.5. Madde),

Aranan şartlar (GHDESM Yön. 6. Madde),

Faaliyete geçmek içi aranan şartlar (GHDESM Yön. 8. Madde),

Faaliyet konuları (GHDESM Yön. 9. Madde)  açıklanmıştır.

Bu yönetmelik 4458 sayılı Gümrük Kanununun ilgili hükümlerine dayanılarak hazırlanmıştır. (Gümrük Hattı Dışı Eşya Satış Mağazaları Yönetmeliği sitemizin  5-6-7. Sayfalarında mevcuttur.)

 

İşletme izni almış firmalar, Gümrük Kanunu, Gümrük Yönetmeliği, Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu, Dış Ticaret Rejimi Kararları, Standardizasyon mevzuatı ve Türk parasının kıymetini koruma mevzuatı hükümlerine uymakla mükelleftirler. (GHDESM Yön. 10. Madde)

 

 

GÜMRÜK HATTI DIŞI EŞYA SATIŞ MAĞZALARINDAN SATIŞ

 

Gümrük hattı dışı eşya satış mağazalarından, satışın hangi esaslar çerçevesinde yapılacağı GHDESM Yön. 9. maddesinde belirtilmiştir. Fakat satışın gerçekleşmesi için aranan şartlarda dikkat edilmesi gereken bir husus vardır ki bu şartları taşımayan yolcuya yapılan satışlar “hak sahibi olmayan kişiye yapılan satış olarak addedilir ve Gümrük Kanununun 236. maddesine göre cezai işlem yapılır.

 

Şöyle ki; Gümrük Müsteşarlığının 03.01.2006 tarihli 2006/2  sayılı onayı  ile   “alkollü içki, sigara ve tütün mamullerinin” yolcu beraberinde zati eşya ve hediyelik eşya kapsamında muafen ithaline kısıtlama getirilerek satışın hangi şartlarda gerçekleştirilebileceğine dair  esaslar yeniden düzenlenmiştir. (Gümrük Müsteşarlığı 03.01.2006 tarihli 2006/2 sayılı yazıları. 2 Sayfa)

 

Buna göre; Yurt dışından gelen bir yolcunun (yerli ya da yabancı fark etmez) gümrüksüz mağazadan alkollü içecek, sigara, puro, tütün ve tütün mamulleri alabilmesi için öncesinde ülkemizde en az üç gün kalmış olması ve gittiği ülkede de en az üç gün kalmış olması şartı aranmaktadır.

 Çıkış yolcuları için bu şart geçerli değildir. Çıkış yolcuları GHDESM dan limitler dahilinde alışveriş yapabilirler. (GMGGM. 14.04.2006 /9457 sayılı yazıları)

 

Yurt dışından gelen yolcu pasaport polisinden giriş işlemlerini yaptırdıktan sonra mağaza satış görevlisi yolcunun pasaportundaki o günkü giriş mührünü, önceki çıkış mührünü (arada  en az üç gün fark olması gerek) ve bir önceki gelişindeki giriş mührünü (yine bir önceki giriş mührü ile çıkış mührü arasında en az 3 gün fark olması gerek) kontrol eder. Bir önceki gelişinde ülkemizde 3 gün kaldığını ve gittiği ülkede de üç gün geçirdiğini (toplam 6 gün) gördükten sonra satış tarihinde yürürlükte bulunan zati eşya ve hediyelik eşya muafiyeti listesindeki limitler dahilinde  satış işlemini gerçekleştirir. (Zati Eşya ve Hediyelik Eşya Listesi. 2 Sayfa)

 

ÖNEMLİ NOT: Yolcu bu şartları taşımıyorsa yurt dışından almış dahi olsa bu ürünleri gümrük vergilerini ödemeksizin yurda ithal edemeyeceğinden dolayı GHDESM dan da bu ürünleri almaya hak kazanmadığı için yolcuya satış yapılamaz. Yasak yolcunun kendisine yöneliktir. Doğrudan yolcuyu bağlayıcı bir konu olduğu için GHDESM yönetmeliğinde ayrıca değinilmemiştir. Fakat bu şartları taşımayan ve ithal hakkı kazanmamış bir yolcuya bu ürünlerin satışının yapılması mümkün olmadığından dolaylı olarak GHDESM da bağlamaktadır.

 

 

 

Örnek: Yolcunun giriş tarihi 18.04.2007 dir. Pasaportundaki çıkış tarihinin 15.04.2007 ve bir önceki giriş tarihinin 12.04.2007 olması gerekli. Bu tarihler arasındaki süre birinde dahi az olsa bu kişi giriş yaparken beraberinde alkollü içecek, sigara, puro ve tütün getiremez ve mağazadan alamaz ve yolcuya bu ürünler satılamaz.

 

Giriş yapan yolcuya satılabilecek eşya limitleri:

 

Sigara               : 3 Karton (600 Adet)

İçki                    : 2 Şişe 1L. Veya 4 Şişe 0.75L.

Parfüm              : 600 ml.

Kahve,Neskafe : 1,5 Kg.

Çikolata            : 1 Kg.

Çay                   : 500 gr.

Puro                 : 150 Adet.

Pipo Tütünü     : 500 gr.

Kıyılmış Tütün  : 200gr.

 

 

 

Çıkış yapan yolculara pasaport polisinden çıkış işlemlerini yaptırdıktan sonra mağaza satış personeli tarafından polis çıkış mührü görülerek satış tarihinde yürürlükte bulunan zati eşya ve hediyelik eşya muafiyeti listesindeki limitler dahilinde  satış işlemini gerçekleştirir.

 

 

 

 

Çıkış Yapan Yolcuya satılabilecek eşya limitleri:

 

Sigara            : 3 Karton (600 Adet)

İçki                : 2 Şişe 1L. Veya 4 Şişe 0.75L.

Parfüm           : 600 ml.

Kahve,Neskafe: 1,5 Kg.

Çikolata          : 1 Kg.

Çay                : 500 gr.

Puro               : 150 Adet.

Pipo Tütünü    : 500 gr.

Kıyılmış Tütün : 200gr.

 

Müsteşarlık çıkış yolcuları için kara, hava, deniz ve demir yolu sınır kapılarının özellikleri ve mağazaların faaliyet konuları dikkate alınarak yukarıda belirtilen limitleri ve miktarları 5 misline kadar arttırabilir. (Müsteşarlık bu yetkiye dayanarak 24.08.2006 tarihli 2006/187 sayılı onayı ile  çıkış yapan yolcular için bu limitleri 3 katı olarak uygulanmasını bildirmiş ise de  18.09.2006 tarihli 2006/211 sayılı yazıları ile giriş ve çıkış yolcu sahalarının birbirinden ayrı olmadığı kara hudut kapılarında bu uygulamayı sona erdirmiştir. Bilehare 13.07.2007 tarihli 2007/24 sayılı sayılı yazıları ile yap-işlet-devret modeli ile yeniden yapılandırılan kara hudut kapılarında bulunan ve tek işletmeci tarafında işletilen gümrüksüz satış mağazalarında çıkış yolcularına yönelik olarak 3 katı satış uygulaması yeniden başlatılmıştır.

 

Nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlileri girişte 1 karton sigara, en fazla 100 cl’lik 1 adet alkollü içki ve en fazla 120 ml’lik 1 adet parfümü yolcu girişi yapılan sınır kapılarında açılan mağazalardan satın alabilirler. Ancak, kara nakil vasıtaları sürücüleri ve hizmetlileri, seyahat ettikleri ülkede, en az üç gün kalmadan dönmeleri hâlinde girişte bu haktan yararlanamazlar. Nakil vasıtası sürücüleri ve hizmetlileri için çıkışta ayrı bir hüküm bulunmadığından yolcuların çıkışta sahip oldukları haklara sahiptirler.

 

18 Yaşından küçüklere alkollü içecek, sigara ve tütün mamulleri satılamaz.

 

Mağaza Satış Personelinin Uyması Gereken Kurallar ve Dikkat Etmesi Gereken Hususlar:

 

Mağaza satış personeli mutlaka yolcunun pasaportundaki polis giriş ve çıkış kayıtlarını dikkatlice kontrol etmeli. Gerekli şartları taşıdığına ve yolcu alkollü içecek veya sigara alıyorsa 18 yaşını doldurmuş olduğuna emin olduktan sonra satış işlemini gerçekleştirmeli. Bu şartlardan herhangi birini karşılamayan bir yolcuya yapılacak satış, hak sahibi olmayan kişiye yapılan satış olarak addedilir (hak sahibi olmayan kişilere satılan ürünler mağaza mevcudunda eksik olarak kabul ediliyor) ve Gümrük Kanununun 236 maddesi uyarınca ceza uygulanır.(GHDESM Yön. Madde:36/4)

 (GK 236. Madde: - 1. Gümrük antrepolarında veya gümrük idaresince eşya konulmasına izin verilen yerlerde yapılan sayımlarda kayıtlara göre eşyanın bir kısmının noksan olduğunun anlaşılması halinde, noksan çıkan eşyanın ithalat veya ihracat vergilerinin yanı sıra, bu vergilerin üç katı para cezası alınır.

2. Gümrük antrepolarında veya gümrük idaresince eşya konulmasına izin verilen yerlerde yapılan sayımlarda kayıtlara göre fazla eşya çıkması halinde, bu eşyanın 177 ila 180 inci madde hükümlerine göre tasfiyeye tabi tutulmasının yanı sıra, fazla çıkan eşyaya ait ithalat veya ihracat vergileri tutarı kadar para cezası alınır.

3. Bu maddede belirtilen para cezaları, antrepo işleticilerinin veya kullanıcılarının sorumlulukları göz önünde bulundurularak, yapılan tespite göre bunlardan müteselsilen alınır.)

 

 

 

 

Satış görevlisi yolcuya satın aldığı ürünlere ait perakende satış fişini vermek zorundadır.(GHDESM Yön. 20. Madde) Satış Fişlerinin üzerinde bulunması gereken bilgiler (Pasaport Numarası, İsim, Soyisim v.b.) eksiksiz  ve doğru olarak yazılmalıdır. Bu bilgilerde eksiklik veya hata bulunması durumunda Gümrük kanununun 241. maddesine göre usulsüzlük cezası uygulanır.

 

Satışın bizzat yolcuların kendisine yapılması esastır. Vekâlet ve pasaport ibraz edilse dahi yolcu dışındaki bir kişiye satış yapılması mümkün değildir.(Pasaportu  ibraz eden kişi pasaportun asıl sahibi olmayabilir,  pasaport sahibinin araçta beklediğini yada dışarıda olduğunu  söyleyerek  alış-veriş yapmak  isteyebilir. Bu durumda kesinlikle satış yapılmamalı ve pasaport sahibinin kendisinin gelmesi istenilmelidir.)

 

Mağaza satış personeli, mağazada satışa sunulan ürünlerin üzerinde ve raflarda ürünlerin kod numarası adı ve fiyatı yazılı etiketlerin bulunmasından da sorumludur. Ürün üzerinde etiket bulunmaması durumunda Gümrük Kanununun 241. maddesine göre usulsüzlük cezası uygulanır.

 

Mağaza satış personeli sayımlarını zamanında yaparak eksiklik veya fazlalığın bulunmadığından emin olmalıdır. Gümrük görevlileri tarafından yapılacak sayımda fazlalık veya noksanlığa rastlandığında Gümrük Kanununun 236. maddesine göre işlem yapılır.


Mağaza personeli  gümrüklü saha içerisinde bulunduğu sürece  Gümrüklü sahaya daimi giriş kartını  sol yakada  takılı olarak taşımak zorundadır.